Οι πρώτες μέρες στο νηπιαγωγείο - Ο ρόλος των γονιών στην προσαρμογή των παιδιών!

Σημαντικό ρόλο στην έναρξη και προσαρμογή των παιδιών στο Νηπιαγωγείο παίζει ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η προετοιμασία τόσο των παιδιών όσο και των γονιών. Στόχος της προετοιμασίας είναι να βοηθηθούν τα παιδιά και οι γονείς να επεξεργαστούν το άγχος του αποχωρισμού όσο το δυνατόν ευκολότερα.

Όπως είναι γνωστό, οι γονείς το πρώτο διάστημα ένταξης και προσαρμογής των παιδιών στο Νηπιαγωγείο κατέχονται από αγωνία και άγχος και το πώς θα προσαρμοστεί το παιδί, κάτω από ποιες συνθήκες θα βρεθεί κ.λπ. άγχος το οποίο είναι δικαιολογημένο ειδικά την πρώτη φορά που αποχωρίζονται από το παιδί τους. Ακόμα και η μητέρα από τη μεριά της μπορεί να έχει συναισθήματα ενοχής καθώς και τύψεις για την ανεπάρκεια της να φροντίσει το παιδί της με βάση τα καθιερωμένα πρότυπα της μητέρας, να παραμείνει δηλαδή στο σπίτι κοντά στο παιδί και να το μεγαλώσει η ίδια. Πολλοί γονείς φοβούνται ότι ο/η παιδαγωγός δε μπορεί πιθανά να έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για κάθε παιδί όταν υπάρχουν τόσα πολλά να προσέχει και ότι κάποιο παιδί είναι αυτό που θα χάσει και αυτό είναι το δικό τους.

Γονείς λοιπόν και παιδιά στη φάση αυτή του αποχωρισμού έχουν ν’ αντιμετωπίσουν ένα ισχυρό πρόβλημα που η ένταση και η διάρκεια του εξαρτώνται και από άλλους παράγοντες όπως η προσωπικότητα των γονιών, η ηλικία των παιδιών και οι σχέσεις γονιού – παιδιού κ.λπ.

Από διάφορες μελέτες που έχουν γίνει  πάνω στο θέμα προετοιμασίας γονιών-παιδιών φάνηκε ότι το είδος και η έκταση των πιθανών προβλημάτων που θα παρουσιάσει το παιδί με την ένταξή του στο Νηπιαγωγείο, εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο έγινε η προετοιμασία του από τους γονείς του, ή τα άλλα πρόσωπα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος του παιδιού ( αδέλφια, γιαγιά, ….). Παιδιά που έχουν προετοιμαστεί μέσα από συζήτηση, παιχνίδι, επίσκεψη στο Νηπιαγωγείο, σίγουρα θα επεξεργαστούν ευκολότερα τον αποχωρισμό από τους γονείς και την ένταξη τους στο Νηπιαγωγείο, από εκείνα τα οποία απότομα, ξαφνικά βρίσκονται σε μια καινούργια δεδομένη κατάσταση για την οποία δεν άκουσαν και δεν είδαν τίποτα.

Ας προσέξουμε λοιπόν τα παρακάτω, για μια σωστή προετοιμασία των δύο πλευρών, που μπορούν άνετα να εφαρμοστούν στην πράξη.

• Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο γονιός ότι το μικρό παιδί είναι φυσικό ν’ αντιδράσει από τις πρώτες μέρες και ότι πολλά παιδιά χρειάζονται ένα αρκετό χρονικό διάστημα για να προσαρμοστούν.
• Η ένταξη του παιδιού στο καινούργιο περιβάλλον δεν πρέπει να παρουσιαστεί σαν τιμωρία ή εγκατάλειψη αλλά σαν μια δυνατότητα να μάθει κάτι καινούργιο και να παίζει με τα άλλα παιδιά: να κοινωνικοποιηθεί.
• Η ένταξη του παιδιού να γίνει σε περίοδο που το παιδί δε θα αντιμετωπίζει θέματα υγείας για να μη χρειασθεί μετά από λίγες μέρες να παραμείνει σπίτι.
• Η συμπεριφορά των γονιών στις αντιδράσεις του παιδιού κατά τη διάρκεια της προσαρμογής του χρειάζεται να είναι σταθερή. Αυτό εξαρτάται φυσικά από την ιδιαιτερότητα του παιδιού, στο στάδιο ανάπτυξης του κ.λπ. Εάν π.χ το παιδί τις πρώτες μέρες ή μετά από κάποιο χρονικό διάστημα αρνηθεί να πάει στο Νηπιαγωγείο οι γονείς δε θα το κρατήσουν σπίτι αλλά θα εξακολουθήσουν να το πηγαίνουν σταθερά.

• Μετά από συζήτηση, παραμύθια με σχετικό περιεχόμενο, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να καταλάβει ότι η μαμά και ο μπαμπάς πηγαίνουν το πρωί στη δουλειά τους και αυτό στο νηπιαγωγείο.
• Οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν στο παιδί τι είναι το Νηπιαγωγείο και τι μπορεί να κάνει κανείς εκεί.

Σίγουρα η προσαρμογή των παιδιών στο καινούριο περιβάλλον αλλά και των γονέων στις πρωτόγνωρες εμπειρίες που βιώνουν χρειάζεται υπομονή και θέληση από όλες τις πλευρές. Να θυμάστε πάντα ότι το κλειδί στην προσαρμογή είναι η σωστή επικοινωνία μεταξύ σχολείου-οικογένειας-παιδιού.

Σε περίπτωση που το παιδί επιμένει να πάρει μαζί του ένα παιχνίδι από το σπίτι, μπορούν να του το επιτρέψουν. Πολλές φορές τα παιδιά, κυρίως τα μικρότερα, βοηθούνται αν φέρουν μαζί τους κάποιο οικείο αντικείμενο επειδή βιώνουν έτσι συνέχεια στη χοή ανάμεσα στο σπίτι και στο Νηπιαγωγείο.

Εάν το παιδί δεν έχει αποχωρισθεί καθόλου τη μητέρα μέχρι την ώρα που θα πάει στο Νηπιαγωγείο, είτε γιατί δεν εργαζόταν είτε γιατί εργαζόταν μέσα στο σπίτι και το είχε συνεχώς κοντά της, καλό θα ήταν πριν την ένταξη να το αφήσει κατά διαστήματα κοντά σε ένα οικείο πρόσωπο μερικές ώρες. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να συνηθίσει βαθμιαία τον αποχωρισμό ώστε στη συνέχεια να του είναι πιο εύκολο να την αποχωρισθεί στο άγνωστο περιβάλλον.

Σε περίπτωση εγκυμοσύνης της μητέρας ή γέννηση δεύτερου παιδιού, η προετοιμασία και η ένταξη θα πρέπει ν’ αρχίσει τουλάχιστον 1- 2 μήνες πριν γεννηθεί το δεύτερο παιδί. Εάν το διάστημα της ένταξής του στο Νηπιαγωγείο ακολουθήσει η γέννηση ενός αδελφού ή αδελφής, το παιδί ζει τον αποχωρισμό από την οικογένεια και την ένταξη του στο καινούργιο ή άγνωστο περιβάλλον συχνά σαν εγκατάλειψη.

Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός και αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην αρχή της σχολικής χρονιάς του παιδιού. Η ομαλή ένταξη του παιδιού στη σχολική πραγματικότητα προοιωνίζει ομαλή πορεία σε εξέλιξη μέσα στην κοινωνία του σχολείου και στη μαθησιακή διαδικασία. Πόσο όμως είναι εύκολο το παιδί να ενταχθεί ομαλά στο νέο σχολικό περιβάλλον;

Κατ’ αρχήν ας μελετήσουμε τους λόγους που κάνουν το παιδί να αντιδρά όταν πρωτοπηγαίνει σχολείο. Ήδη από το πρώτο χρόνο της ζωής του αναπτύσσει το λεγόμενο-άγχος αποχωρισμού κάθε φορά που ένα νέο πρόσωπο εισέρχεται στο χώρο του ή όταν η μητέρα του απομακρύνεται απ’ αυτό.

Το ίδιο άγχος το καταλαβαίνει και σε κάθε αλλαγή περιβάλλοντος ή παρέκκλιση από τη συνήθη ρουτίνα. Το παιδί εκφράζει το άγχος του κλαίγοντας, αποστρέφοντας το πρόσωπο ή φωνάζοντας. Με το πέρασμα του χρόνου οι αντιδράσεις του παιδιού όταν βλέπει ξένους ή βρίσκεται σε νέο περιβάλλον μειώνονται αρκετά.

Αυτό ακριβώς είναι το άγχος του αποχωρισμού που κάνει το παιδί να αντιδρά και όταν μένει μόνο του για πρώτη φορά στο σχολείο οι αντιδράσεις του παιδιού ποικίλουν. Κλάματα, φωνές, πανικός, ανορεξία, αϋπνία εκνευρισμός και παλινδρόμηση σε προηγούμενες βρεφικές συνήθειες όπως εγκόπρηση, ενούρηση, πιπίλισμα δακτύλου κ.ά.

Η αντιμετώπιση του άγχους του αποχωρισμού και η προετοιμασία για εύκολη προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον ξεκινούν από πολύ νωρίς. Το παιδί που μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον αντιαυταρχικό, με σεβασμό στη προσωπικότητά του και δημοκρατικές διαδικασίες μπορεί να αποκτήσει πρωτοβουλία και να γίνει ανεξάρτητο και αυτόνομο.

Αντίθετα αν το παιδί υπερπροστατεύεται και κάθε του  προσπάθεια να αυτονομηθεί  στραγγαλίζεται, τότε μένοντας μόνο του πανικοβάλλεται και αντιδρά με άγχος και πανικό. Ακόμα όμως και τα κατά φύσει ανεξάρτητα παιδιά θα αντιδράσουν σ΄ένα περιβάλλον ξένο, αν και με ηπιότερο τρόπο. Γι’ αυτό πρέπει να γνωρίσουν εκ των προτέρων το περιβάλλον του σχολείου συνοδευόμενα από το γονέα, έτσι ώστε να μη νιώσουν άσχημα και αντιδράσουν έντονα. Συχνές επισκέψεις ακόμα και όταν δε λειτουργεί το σχολείο βοηθούν το παιδί να εξοικειωθεί  με το άψυχο περιβάλλον ενώ η γνωριμία με το δάσκαλο όταν αρχίσουν οι δραστηριότητες θα το κάνουν να νιώσει πιο άνετα όταν θα βρεθεί μόνο μαζί του.

Σπουδαίο ρόλο παίζει και η άποψη που έχει δημιουργήσει το παιδί σχετικά με το σχολείο και το δάσκαλο. Όταν το παιδί ακούει απειλές τύπου: «άσε να πας στο σχολείο να σε τιμωρήσουν» ή όταν ο δάσκαλος ή οι δασκάλες περιγράφονται σαν μπαμπούλες: «άμα το κάνεις αυτό η δασκάλα θα σε τιμωρήσει», καθόλου δε θα βοηθιέται να ενταχθεί ομαλά. Αντίθετα αν το παιδί μάθει ότι το σχολείο είναι ένας χώρος που μπορεί να παίξει με τους φίλους του, περνά τη μέρα του παίζοντας και μαθαίνοντας ένα σωρό πράγματα από ένα στοργικό ενήλικο φίλο, θα νιώσει άνετα και θα περιμένει με ευχάριστη ανυπομονησία την έναρξη του σχολείου. Το παιδί πρέπει να νιώσει τυχερό και περήφανο.

Πηγή: http://thechildrenslab.net